Tanie wakacje nad morzem w Polsce

wczasy, wakacje, urlop

Gdańsk Oliwa

11 June 2012r.

Oliwa dzisiejsza rozwinęła się w XX wieku. Szybki jej rozrost nastąpił jednak dopiero po ostatniej wojnie, kiedy liczba mieszkańców tej dzielnicy (do 1926 r. samodzielnej gminy) wzrosła z ok. 17 000 w 1939 r. przeszło dwukrotnie. Powstają zupełnie nowe osiedla mieszkaniowe, m. in. ogromne osiedle Przymorze, wznosi się liczne wieżowce, buduje nowe szkoły podstawowe, uruchomiono w nowym gmachu Liceum Pedagogiczne, a ostatnio w wielkim zespole okazałych budynków i obiektów sportowych jedyne w Polsce Studium Nauczycielskie WF. Nadto powstał przy ul. Wita Stwosza nowy stadion, założono obok parku Ogród Botaniczny, otwarto najpiękniej w Polsce położony Ogród Zoologiczny, do którego od dworca kol. biegnie specjalna linia autobusowa. Zbudowano szereg zakładów przemysłowych. Ze względu na liczne zabytki, wspaniały park, piękny krajobraz i bliskość morza jest Oliwa miejscem odwiedzanym rocznie przez ok. milion turystów i wczasowiczów. Przewiduje się, iż wkrótce Oliwa liczyć będzie ok. 70 000 mieszkańców. W centrum najstarszej części osiedla cysterskiego znajduje się jeden z najcenniejszych obiektów zabytkowych liczący ok. 200 lat park O 1 i w s k i, obecnie im. Adama Mickiewicza. Pierwszy ogród ozdobny istniał tu niewątpliwie już w okresie renesansu. Obecne założenie parkowe powstało na zlecenie opata Jacka Rybińskiego (1740—82). Najpierw, ok. poł. XVIII w. założono pd.-zach. część parku w stylu rokokowym. Urządzał ją ogrodnik Kazimierz Dębiński z Kocka, znany z prac przy parku Wilanowskim. Część pn.-wsch. powstała przy końcu XVIII w. i wzorowana jest na założeniach angielskich parków krajobrazowych. W parku prócz zespołów drzew i alejek znalazły się stawy z wyspami, sztuczne pagórki, świątyńki, groty, figury z drzewa i kamienia, wodospad itp. Po skasowaniu klasztoru za czasów pruskich park podupadł i dopiero w ostatnich kilkudziesięciu latach przywrócono częściowo jego dawną świetność. Z dawnego założenia pozostały 4 stawy, wodospad, 2,,groty szeptów", kilka strzyżonych alejek, "chińska góra", wielka aleja z "widokiem na morze", liczne okazy starych i rzadkich drzew, palmiarnia i cieplarnia. Zach. część palmiarni dobudowano w 1954 r. Obok palmiarni znajduje się założone w okresie międzywojennym alpinarium z setkami roślin górskich z różnych części świata. Obok założono po wojnie ogród botaniczny. W zach. części parku, tuż koło katedry wznosi się obszerny, dwuskrzydłowy pałac opacki, niegdyś siedziba opatów oliwskich. Jego wsch. skrzydło, tzw. stary pałac pochodzi prawdopodobnie jeszcze z XV w. i wg tradycji stoi na miejscu, na którym książęta pomorscy, fundatorowie opactwa posiadali własny zameczek. Pd. skrzydło czyli nowy pałac zbudowano w 1. 1754—56 na polecenie opata Jacka Rybińskiego na miejscu wcześniejszego, parterowego. Rokokowy ten pałacyk posiadał początkowo w przyziemiu otwarte galerie, które w XIX w. przez wprawienie okien zamieniono na pokoje mieszkalne. W siedzibie opackiej często gościli królowie polscy i inne ważne osobistości. W XIX w. pałac zajmowali Hohenzollernowie, od 1926 r. był on siedzibą Muzeum Historycznego Ziemi Gdańskiej. W 1945 r. obydwa skrzydła spłonęły. Po odbudowie przeprowadzonej w 1960/61 znajdzie w nich pomieszczenie Muzeum Etnograficzne ze zbiorami ukazującymi ludowy dorobek kulturalny Kaszub, Kociewia, Żuław i Dolnego Powiśla. Barokową bramą po pn. stronie pałacu obok barokowego spichrza opackiego z 172,3 r., obecnie składnicy konserwatorskiej, wychodzi się z parku na wąską uliczkę, która biegnie u podnóża opatrzonego strzelnicami muru obronnego z 1608 r. Stanowi on fragment wewnętrznych murów obronnych, jakie otaczały ze wszystkich stron zabudowania klasztorne. Zachowały się jeszcze dwa fragmenty średniowiecznych murów obronnych na pd. wsch. i pd. od dawnego klasztoru. Idąc z parku wymienioną uliczką, widzi się po prawej stronie teren dawnego ogrodu botanicznego, w którym stoi przeniesiony w 1933 r. z Żuław wiatrak, służący dawniej jako urządzenie odwadniające. W sąsiedztwie zachowała się dawna stajnia z XVIII w., obecnie, podobnie jak i spichrz, przeznaczona na składnicę konserwatorską. Przyuliczny mur obronny kończy się w narożniku rodzajem baszty, od której odchodzący zach. fragment obwarowania powiązany jest z fasadą kościoła pocysterskiego, od 1925 r. katedry utworzonej wówczas diecezji gdańskiej. Pod koniec XII w. stała tu zapewne drewniana kaplica, której miejsce zajęło przypuszczalnie ok. 1200 r. małe murowane oratorium z wieżyczką. Jego mury tkwią do dziś w dol-nej_ części dwu zach. przęseł rozbudowanego później prezbiterium. Piękny romański fryz arkadkowy zachował się pod dachem ambitu. W 1 poł. XIII w. podwyższono oratorium i zbudowano pd., a nieco później pn. skrzydło transeptu. Z kolei powstał jeszcze w 1 poł. XIII w. krótki czteroprzęsłowy i trzynawowy korpus zachodni o założeniu bazylikowym. Niszczycielskie napady Prusów w 12,26 i 1236 r. hamowały tempo rozbudowy świątyni. W 2 poł. XIII w. przedłużono korpus zach. o 2 dalsze przęsła podobnie jak i prezbiterium. W tym czasie powstaje też nieco węższy od dzisiejszego ambit czyli nawa obiegająca prezbiterium. W 1350 roku pożar strawił zarówno kościół jak i rozbudowujący się równocześnie po jego pd. stronie klasztor. W 2 poł. XIV w. następuje odbudowa i rozbudowa świątyni z wykorzystaniem znacznej części dawniejszych murów. Prezbiterium przedłużono o 2 dalsze przęsła i podwyższono o ok. 5 m. Korpus zachodni przedłużono o dalsze 4 przęsła i również podwyższono, a od strony zach. zbudowano dwie 8-boczne wieżyczki. Nawa pn. podobnie jak i obiegowa zostały znacznie rozszerzone. W tym czasie powstały sklepienia w prezbiterium, nawie pn. i ambicie. Z XV w. pochodzi kaplica Sw. Krzyża w pd. ambicie. W 1577 r. gdańszczanie niszczą kościół i klasztor. W wyniku odbudowy powstają sklepienia nawy głównej i transeptu. Na wspornikach żeber umieszczono tarcze herbowe fundatorów renowacji zrujnowanej świątyni. W 1610—12 powstała dzisiejsza kaplica Chrzcielna przy pn. nawie, a ok. 1600 kaplica Mariacka (Polska), obecnie zajęta przez seminarium biskupie. Istniejącą posadzkę położono w 1. 1634—36. Barokowy wystrój fasady zach. pochodzi z 1771 r. Nasadzone wówczas strzeliste hełmy na wieżyczkach zostały zniszczone w 1945 r. Barokowy portal zach. wejścia ufundowano w 1688 r. W wyniku wielowiekowej rozbudowy powstała trój nawowa bazylika z transeptem (nawa krzyżowa), dziesięcioprzęsłowym korpusem zachodnim, z węższą i sześcioprzęsłową nawą pd. Sześcioprzęsłowe prezbiterium zamknięte jest od wsch. trzema ścianami ośmioboku i otoczone nawą obiegową (ambit). Wymienione trzy kaplice uzupełniają pomieszczenia kościoła, którego dł. wynosi 107 m, dł. wnętrza 97,6 m, szerokość 19 m, wysokość nawy gł. 17,7 m. Posadzka świątyni leży ok. 1 m niżej od terenu przykościelnego. Gotyckie wyposażenie katedry nie istnieje, obecne — renesansowe, barokowe i rokokowe ufundowali głównie opaci polscy w XVI, XVII i XVIII w. Do ważniejszych zabytków należą. W nawie północnej: renesansowy grobowiec Kosów z ok. 1620 r., ława z 1670 r., 5 barokowych ołtarzy z ok. poł. XVII w., płyta nagrobna Zofii ze Świecin, napis gotycki na 4 filarze, płyta nagrobna Feliksa Konarskiego z 1609 r. W północnym skrzydle transeptu: późno-renesansowy ołtarz św. Trójcy (dawny główny) z 1606 r., stalla renesansowa z 1599 r., ołtarz z 1635 r., srebrny feretron z XVIII w., płyta nagrobna opata Jacka Rybińskiego. W nawie obiegowej: cokół romański oratorium z ok. 1200 r., renesansowy portal wejścia na poddasze, 12 ołtarzy barokowych z XVII w., barokowy portal przejścia do pałacu opackiego, kaplica Sw. Krzyża, rokokowy konfesjonał z XVIII w., baldachim z 1716 r., grobowiec książąt pomorskich z 1615 r., renesansowe epitafium Reinholda Heindensteina z XVI w., nagrobek Hulsena z 1760 r. W południowym transepcie: lawatorium z 1635 r., ołtarz barokowy z 1636 r., fragment wczesnogotyckie-go portalu z XIII w., małe organy z XVIII w., fragment filara z 1 poł. XIII w. z cegły glazurowanej, płyta nagrobna opata Dąbrowskiego z 1722 r., płyta nagrobna opata Dawida Konarskiego z 1616 r., renesansowe epitafium tego opata na filarze i wyżej epitafium renesansowe opata Kaspra Jeszkego z 1587 r. W prezbiterium: barokowy ołtarz z 1688 r. i w nim obraz pędzla Andrzeja Stecha, renesansowe stalle z 1604 r., ślad romańskiego sklepienia z ok. 1200 r. na pd. ścianie, tron opacki z 1730 r., renesansowe portrety książąt pomorskich i królów polskich i innych fundatorów z 2 poł. XVI w., rokokowa ambona z 2 poł. XVIII w. W nawie głównej: płyta nagrobna opata Feliksa Kosa zm. w 1618 r., renesansowe kraty do kaplicy Mariackiej z ok. 1600 r., niezwykle cenne organy ufundowane przez Jacka Rybińskiego i wykonane w 1. 1763—88 przez Jana Wulfa z Ornety (brata Michała), prospekt organowy wyrzeźbiony przez mnichów Grossa i Alanusa. Do pd. strony kościoła przylega dawny klasztor, obecnie siedziba seminarium biskupiego. Wsch. skrzydło gmachu mieszczące zakrystię, dawny kapitularz oraz celkę karceru pochodzi z XIII w. Po pożarze w 1350 nastąpiła rozbudowa klasztoru o' dalsze dwa skrzydła. W 1433 r. zniszczyli klasztor husyci, a w 1577 r. gdańszczanie. Później nastąpiła odbudowa i parokrotne przebudowy piętra. W 1957—58 r. zaadaptowano gmach na potrzeby seminarium biskupiego, budując m. in. wielką salę na piętrze pd. skrzydła i pomieszczenia na poddaszach oraz instalując centralne ogrzewanie. Z zabytkowych pomieszczeń zachowały się gotyckie krużganki obiegające czworobokiem niewielki wiry dar z, wielki refektarz w przyziemiu pd. skrzydła z portretami opatów na ścianach, mały refektarz (Sala Pokoju), w którym 3>maja 1660 podpisany został pokój oliwski. Do najstarszych pomieszczeń należą wymienione wyżej zakrystia i kapitularz. W krużgankach znajduje się kilka gotyckich, renesansowych i barokowych portali, liczne obrazy z XVIII w. o treści religijnej, gotyckie zworniki oraz pamiątkowa tablica ufundowana przez opata Kęsowskiego na pamiątkę zawarcia pokoju oliwskiego. W innych pomieszczeniach zachowały się obrazy, rzeźby i bardzo cenne wyroby rzemiosła artystycznego — sprzęty, kielichy, monstrancje i wspaniałe szaty liturgiczne.

ocena 4.7/5 (na podstawie 3 ocen)

Tylko wczasy nad morzem w Polsce.
Gdańsk Oliwa, nad morzem, klasztor oliwski