Tanie wakacje nad morzem w Polsce

Dzielnice Gdańska

11 June 2012r.

dzielnice Gdańska - Stogi Dojazd tramwajem nr 9 z Targu Węglowego lub autobusem nr 111 z pl. 1 Maja. Dzielnica położona na prawym brzegu Martwej Wisły, przy pradawnym szlaku na mierzeję ongiś baza paszowa, od której wywodzi się nazwa. Od XVI w. obok zagród rybackich powstają tu letnie domy gdańskich kupców. W XVII wieku czynny był w Stogach browar. W 1914 r. wieś Stogi przyłączono do Gdańska. Podczas ostatniej wojny dzielnica była bardzo zniszczona. Na pn. od Stogów ciągnie się nadmorski pas lasów porastających wydmy. Lasy zostały wypalone doszczętnie w czasie wojen w XVIII w., po czym dla utrwalenia piasków zalesiono wydmy mierzei przeważnie lasami szpilkowymi. Tuż za lasem ciągnie się wzdłuż brzegu morskiego piękna, starannie zagospodarowana plaża, masowo odwiedzana w porze letniej przez gdańszczan. Ze Stogów można urządzać spacery plażą lub leśną drogą do brzegu tzw. Śmiałej Wisły, tj. przełomu Wisły, który wezbrane wody wykonały w 1840 r. Górki Zachodnie Dojazd autobusem nr 111 z pl. 1 Maja. Stara osada rybacka Górki na mierzei rozdzielona została w 1840 r. przełomem Wisły na Górki Zachodnie i Górki Wschodnie. Tu znajdowało się w 1. 1840—95 ujście Wisły do Bałtyku. Stary bieg Wisły zamknięto tamą ziemną, a przejazd statków ku Gdańskowi umożliwiała zbudowana specjalnie śluza. Naprzeciw przełomu wzniesiono ok. połowy XIX w. silny fort, rozebrany po wojnie. Nad terenem tym góruje 22,5 m wysoka wydma, z której roztacza się ciekawy widok na Śmiałą Wisłę, rozlewające się po jej wsch. stronie jeziorka, zalesione wydmy obok Górek Wschodnich oraz port rybacki w tej miejscowości, Żuławy Gdańskie i Gdańską Stocznię Rzeczną, położoną u podnóża wydmy na terenie Płoni Wlk. Na wymienionych jeziorkach gnieździ się masowo ptactwo wodne i błotne. Dla ochrony jego utworzono rezerwat, na terenie którego przeprowadza badania Stacja Ornitologiczna PAN w Górkach Wschodnich. Przeróbka — Wisłoujście — Westerplatte Dojazd do Przeróbki tramwajem nr 11 i autobusem nr 106, który biegnie do Wisłoujścia. Z Wisłoujścia ok. 2 km pieszo na płw. Westerplatte. Przeróbka to dzielnica na prawym brzegu Martwej Wisły, opodal Kanału Kaszubskiego. Powstała w pocz XX w. w związku z wybudowaniem tu czynnych do dziś wielkich warsztatów kolejowych. Przy ul. Siennej 9 znajduje się dawna karczma, zbudowana ok. 1800 r. przy ówczesnej przeprawie przez Wisłę. Na terenie Przeróbki zatrzymywali się niegdyś flisacy i tu "przerabiali" czyli suszyli i czyścili przywiezione zboże. Stąd nazwa dzielnicy. Opis Wisłoujścia i Westerplatte — patrz rozdział "Port Gdański". Stare Szkoty — Orunia — Lipce — Sw. Wojciech Dojazd do Oruni tramwajem nr 6 z Targu Węglowego lufo autobusem nr 118 biegnącym dalej do Pruszcza Gd. Leżąca na pd. od śródmieścia dawna osada Stare Szkoty powstała na obszarach należących niegdyś do biskupów włocławskich. Z początku XVI w. zaczęli się tu osiedlać rzemieślnicy, pochodzący przeważnie ze Szkocji. W 1592 r. osiedli w Starych Szkotach jezuici, którzy wznieśli obok kościoła kolegium z polskim językiem wykładowym. Wychowankiem ich zakładu był wybitny działacz polityczny, współtwórca Konstytucji 3 Maja, senator i wojewoda, autor hymnu narodowego — Józef Wybicki. Na miejscu kolegium stoi dziś szkoła podstawowa nr 8, zbudowana w 1826 r. na plebanię. Obecny barokowy kościół wzniesiono na miejscu wcześniejszego w 1. 1754—55. Posiadał on niegdyś 2 wieże, które utracił podczas oblężenia Gdańska w 1807 r. We wnętrzu kościoła znajduje się bogate i cenne wyposażenie późnobarokowe i rokokowe. Stare Szkoty tworzą pn. połać dzielnicy Oruni. Orunia była prastarą wioską słowiańską, która w 1338 r. uzyskała od Krzyżaków przywilej lokacyjny. Ciągnie się ona podobnie jak i Stare Szkoty wzdłuż ul. Jedności Robotniczej 1 kanału Raduni. Obecny, neogotycki kościół proj. Schinkla został zbudowany w 1823 r. W XVI w. stał naprzeciw obecnego placu kościelnego, na drugim brzegu Raduni dwór patrycju-szowski z pięknym parkiem, na miejscu którego znajduje się park oruński z ok. poł. XIX w. Stojący obok dworek zbudowano ok. 1800 r. Z tego czasu pochodzi również dom 2 podcieniem przy ul. Gościnnej 10 oraz dawna karczma przy ul. Jedności Robotniczej 30. Klasycystyczne d o m-k i oruńskie pochodzą z 1 poł. XIX w. Na pd. od Oruni leży dawna wieś i majątek Lipce, w pol. XVI w. własność burmistrza Konstantego Ferbera. Niezwykle cennym zabytkiem Lipiec jest XVII-wieczny dom podcieniowy, tzw. "Lwi Dwór", gruntownie odrestaurowany w 1960r. Ok. 1,5 km dalej na pd. leży szczególnie pamiętna w dziejach tych okolic niegdyś osada, obecnie dzielnica Gdańska Święty Wojciech. Tu w 997 r. zatrzymał się wysłany przez Bolesława Chrobrego do Prus biskup Wojciech Sławnikowic. W jego "Żywocie" napisanym w 999 r. przez mnicha benedyktyńskiego w Rzymie zanotowana została, zapewne na podstawie ustnej relacji towarzyszy biskupa, po raz pierwszy nazwa Gdańska w formie "Gyddanyzc". Zwłoki zamordowanego przez Prusów biskupa spoczywały przez jakiś czas w kaplicy stojącej na szczycie wzgórza. Istniejąca tam obecnie kaplica pochodzi prawdopodobnie z XV w., przebudowano ją gruntownie w 1880 roku. Gotycki kościół u podnóża wzniesienia pochodzi z odbudowy w 1575 r. wcześniejszego kościoła, zbudowanego zapewne w XIV w., a spalonego w 1537 r. Obydwie kaplice i hełm wieży powstały w 2 poł. XVII w. We wnętrzu znajduje się fragment gotyckiego tryptyku z pocz. XVI w., obraz św. Wojciecha z 1604 r., barokowe ołtarze, ambona, stalle, organy itp., renesansowe epitafium braci Wojanowskich i inne. Obok kościoła stoi zabytkowa plebania. Podgórze Na zach. od śródmieścia i torów kolejowych rozciąga się połać Gdańska Podgórze, gdzie w XIV w. zaczęły rozbudowywać się takie osiedla jak: Zaroślak, Nowe Ogrody i Piaskownia. W XVII wieku powstają na Podgórzu rozległe fortyfikacje, rozbudowywane i przebudowywane w następnych wiekach. Zachowało się wiele potężnych bastionów, redut i innych elementów fortyfikacyjnych. Jeden z tych bastionów — Bastion Jero-zolimsk i (z XVII w. przebudowany w 2 poł. XIX w.) widać w głębi na prawo przy wjeździe do śródmieścia od strony Wrzeszcza. W jego sąsiedztwie znajduje się Reduta N ap o 1 e o ń s k a z pocz. XIX w. i Bastion Kurkowy z poł. XVII w. Na przeciwnym krańcu Podgórza, w rejonie Biskupiej Górki zachowały się XVII-wieczne bastiony Zbawiciela, Pośredni, Ostroróg, Vigilance oraz reduta z końca XVII w., w obrębie której znajdują się późnoklasycy-styczne koszary (obecnie dom mieszkalny) z 1827—33 r. Na pd. od ul. Świerczewskiego zachował się Bastion Strąków-skiego oraz fragmenty Bastionu Piaskowego, po przeciwnej zaś stronie Bastion Neubauera. Bliżej na pn. zach. od Dworca Głównego widać kościół poszpitalny Bożego Ciała (9.1) z XIV w., przebudowany w XVI i XVII w. w stylu barokowym. Obok rokokowa plebania z 1762 r. i poszpitalny budynek z 1780 r. Na pd. wsch. od Bramy Wyżynnej wznosi się niewielki klasycy-styczny kościół Menonitów (92) z 1819 r. Przy ul. Zaroślak wznosi się fragment wieży (93), pozostałość z kościoła Zbawiciela wzniesionego w 1697 r. Siedlce — Emaus — Chełm — Suchanino Dojazd do Siedlec i Emaus sprzed Dworca Głównego tramwajem nr 12. Siedlce to dawna wieś słowiańska, istniejąca już w XV w., usytuowana wzdłuż ciągu drogowego i Potoku Siedleckiego. Główna arteria dzielnicy to ul. Kartuska, przy której powstało po wojnie szereg bloków mieszkalnych. Do dzielnicy Siedlce należy położona na zach. od niej XVIII-wieczna osada Emaus. Na pd. od Siedlec, na wysoczyźnie rozciąga się stara osada biskupów włocławskich Chełm. Po 1772 r. król pruski polecił przekształcić ją w miasto, które miało być konkurentem gospodarczym pozostałego przy Polsce Gdańska. W czasie wojen napoleońskich miasteczko zostało zniszczone. Dzisiejsza ul. Lubuska to główna ulica tego miasteczka. Dojazd do Chełmu autobusem nr 108 z pl. 1 Maja. Na pd. zach. od Siedlec leży dawna, wymieniona w 1344 r. wieś Suchanino. Dojazd z pl. 1 Maja autobusem nr 107.