Tanie wakacje nad morzem w Polsce

Literatura Kaszubska

23 May 2012r.

literatura kaszubska Mówimy o niej wiele, tym razem więc tylko krótki zarys chronologiczny i sporo odsyłaczy. Chodzi nam oczywiście o literaturę pisaną po kaszubsku, zainteresowanych tematyką kaszubską w literaturze ogólnopolskiej odsyłamy do hasła KASZUBY W LITERATURZE. Pierwszy zabytek piśmiennictwa kaszubskiego pochodzi z roku 1402: to Dutki ziemskie, powstałe prawdopodobnie w Brześciu Kujawskim. Są to zapiski gospodarcze, których autorem, według najnowszej opinii językoznawców, musiał być Kaszuba z północnej części kraju. Pierwsza natomiast wyraźna próba tworzenia kaszubskiego języka literackiego przypada na koniec XVI stulecia. Jest nią książka pastora bytowskiego, Szymona K r o-feya (patrz pod K): Duchowne piesnie D. Marcina Luthera... Z połowy wieku XVII pochodzą dwie publikacje pastora smołdzińskiego, Michała M o s t n i k a (patrz pod M). Książki te powstały na terenie zamieszkałym przez ludność słowińską (patrz SŁOWIŃCY) i zamykają pierwszy okres tworzenia się literatury kaszubskiej, przed zalewem germanizacyjnym. Dopiero po dwuwiekowej niemal przerwie, w połowie XIX stulecia, w okresie ruchów wolnościowych, następuje odnowienie aktywności kulturalnej rsa Kaszubach, a rolę odnowiciela języka kaszubskiego w piśmiennictwie spełnia Florian C e y n o w a (patrz pod C). Jego następcą będzie poeta Hieronim Derdowski (patrz pod D), jeden z najbardziej utalentowanych pisarzy tej ziemi. Na tle swojej epoki Ceynowa i Derdowski stanowią zjawiska wyjątkowe. Dopiero bowiem koniec wieku przynosi intensywny rozkwit literatury kaszubskiej związany z działalnością Młodokaszubów (patrz pod M). Wszystkie godne u-wagi nazwiska pisarzy tego okresu znajdzie czytelnik w Bedekerze pod osobnymi hasłami. Są to: Alojzy Budzisz 1874— —1934 (patrz pod B) Leon Heyke 1885—1939 (patrz pod H) Jan Karnowski 1886— —1939 (patrz pod K) Aleksander Majkowski 1876—1938 (patrz pod M) Jan Patok 1886—1940 (patrz pod P) Franciszek Sędzicki 1882—1957 (patrz pod S) Pisarze młodszej generacji, którzy debiutowali po pierwszej wojnie światowej, to Jan R o m p s k i (patrz pod R), Stefan B i e s z k (patrz pod B) i Jan Trepczyk (patrz pod T). Skupiali się oni w grupie „Zrzesz Kaszebskó" i prezentowali literaturę w pewnym sensie programową, podkreślającą cechy odrębne języka i kultury kaszubskiej. Osobne zjawisko stanowi dorobek literacki Bernarda S y c h t y (patrz pod S). Stanowisko najściślejszego zespolenia z kulturą polską zajmowali Leon R o p p e 1 (patrz pod R), Józef Ceynowa (patrz pod C) i Paweł Szefka (patrz pod S). Obecnie większość tych pisarzy pracuje twórczo i nadal publikuje. Młodszą generację powojennych debiutów reprezentują w poezji Alojzy N a g e 1 (patrz pod N), Zygmunt Narski (patrz KARSIN) i Jan Piepka (patrz pod P). Prozaikiem piszącym po kaszubsku jest Anna Łaj- ' i ming (patrz pod Ł). Do po- 2491 etów typowo ludowych należy Stanisław Okoń (patrz pod O). Na marginesie działalności zawodowej i społecznej piszą też Antoni P e-pliński i Antoni P i e p e r (patrz pod P). Istnieje liczna grupa poetów regionalnych, starszych i młodszych, którzy nie mają publikacji książkowych, natomiast drukowani byli w prasie i antologiach.. Należą do nich Agnieszka Browarczyk, Teodor Kupper, Marian Se lin i Stanisław Senger. Stefan Fikus, Stanisław Rej-t e r oraz Jan Z b r z y c a publikowali swoje utwory w „Pomeranii" (patrz pod P). Agnieszka Browarczyk i 250 KOKOSZ ANUSZCZI Molo Anuszka kurczi zgóniala Czip czip, czipeczczi, cziripeczczi! I jima drobne zórnka sepala Czip czip, czipeczczi, czip, cziripeczcei! O porenk cały czipczi wolała, A kurom Anka zórna nie dala, Wiedno gódala czip, cziripeczczi. Biegnijta do mie, moje czipeczczi. Anka kokoszczi bardzo kochała, Bo kokosz Ance jójka sklódala Kurowi rzekła: „Hucz, kurze story, Jój te nie nosisz, detk z.ce je móly!" A cziej czipeczkóm kaldun zapchała, To jich z podwórka wszetczie zegnała. Hucz kure czipczi, hucz czipczi rybczi, Moje kochane czip czirip czipczi. Czipczi, czipeczczi, biegnijta ju w las Zbierać robaczczi na waji je czas, Hucz kure czipczi, hucz czip cziripczi, Moje nószorczi czip czirip tipczi. Marian Selin